Προσφυγιά 2010

Με το μυαλό θολωμένο από τα καταιγιστικά πυρά της τηλεοπτικής ενημερωτικής πυροβολαρχίας…

Άναυδοι από την ταχύτητα και σοκαρισμένοι από το βάθος των σαρωτικών αλλαγών που γίνονται…

Έντρομοι από την κατάρρευση - κατάργηση των αξόνων αναφοράς της ζωής τους…

Αηδιασμένοι από τη μπόχα που ξεπηδάει από τους κοινοβουλευτικούς κάδους αχρήστων εκπροσώπων…

Εξοργισμένοι με την «τρόικα» ΔΝΤ - ΕΕ αλλά και με το κυβερνητικό κάρο…

Θυμωμένοι όσο δεν πάει με τους υπουργούς που κλαίγονται και τους αντιπολιτευτικούς κομματάρχες που χαίρονται…

Έξαλλοι με τις τράπεζες και την καθημερινή νόμιμη καταλήστευση…

Φοβισμένοι, ανασφαλείς, τρομαγμένοι, μόνοι μέσα στο πλήθος, κοιτάζουν να πορευτούν σε άγνωστα μονοπάτια προς άγνωστη κατεύθυνση. Κι αναζητούν μάταια κάποιον που να ξέρει το δρόμο ή έστω να μπορεί να τους πει προς τα πού πάει σε γενικές γραμμές, κάποιον που να μπορούν, έστω και λίγο, να εμπιστευτούν και να πιστέψουν.

Αλλά μεσίες δεν υπάρχουν πια, ούτε ο τόσο χρήσιμος «από μηχανής θεός» θα αποσοβήσει την τραγωδία που ήδη ξεκίνησε. Τα «γιουχα» των θεατών δεν φτάνουν για να σταματήσει η παράσταση. Οι αρχαίες ντουντούκες του χορού βροντοφωνάζουν το κενό που όλοι ξέρουν, μήπως και καλυφθεί από το θόρυβο. Η Ιφιγένεια δεν θα θυσιαστεί για το αγαθό - το κοινό (καλό) θα θυσιαστεί για τους αργυραμοιβούς.

Και όσοι χάρηκαν που μπήκαν χωρίς εισιτήριο θα διαπιστώσουν ότι «η είσοδος είναι δωρεάν, η έξοδος όχι». Κι όσοι νομίζουν ότι η μπόρα δε θα τους βρέξει, να θυμούνται ότι οι ομπρέλες είναι ανίσχυρες μπροστά στα μπουρίνια.

Κι όλοι μαζί, μια προσφυγιά του 2010, μια πορεία μπουλουκιών προς μια νέα ζωή, αφήνοντας πίσω τις μέχρι σήμερα εστίες και αναζητώντας νέες φιλόξενες γειτονιές να ξαναχτίσουμε σπίτια. Κουβαλώντας τα πιο πολύτιμα και τα πιο απαραίτητα. Προσέχοντας να μην μας κλέψουν το βράδυ. Προσέχοντας να μη χαθούμε στο δρόμο. Τυλίγοντας προσεκτικά τις απώλειες στα φύλλα της καρδιάς.

Χέρι – χέρι κι από κοντά. Και καλό δρόμο σε όλους μας…

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων

Επειδή αρκετοί φίλοι πανεπιστημιακοί εντόπισαν - και σωστά - ότι υπάρχουν και αρκετοί πανεπιστημιακοί που παίζουν θετικό ρόλο όσον αφορά στην προώθηση μιας βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων και στην ανάγκη ανάπτυξης νέων υποδομών, ομολογώ ότι πάνω στη φούρια μου να τελειώσω το προηγούμενο κομμάτι, αθέλητα προφανώς, τους αδίκησα.

Γιατί υπάρχουν στα πανεπιστήμια και ακαδημαϊκοί που τιμούν τον τίτλο και τη δουλειά τους και βάζουν πραγματικά πλάτες στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των στερεών αποβλήτων. Ακόμα και αν δεν βάζουν πάντα τη σφραγίδα τους στις εξελίξεις, έχουν σίγουρα αναγνωρίσιμο και θετικό αποτύπωμα το οποίο τους ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους.

Το μεγάλο στοίχημα είναι πως θα καταφέρουμε αυτοί οι πανεπιστημιακοί να πάρουν το λόγο και να ακουστούν. Γι να γλιτώσουμε από τους φανατικούς και τα επιχειρήματα που δεν ανήκουν στη σφαίρα τηας επιστήμης αλλά της πίστης. Και να παραμείνουμε στο δύσκολο δρόμο, της αποτίμησης συγκεκριμένων τεχνολογιών σε συγκεκριμένο πλαίσιο και συνθήκες. Ίσως και να το μπορέσουμε, τώρα που η επελαύνουσα κρίση ξεκαθαρίζει το τοπίο και περιορίζει τις δυνατότητες να πουλάει κάποιος φύκια για μεταξωτές κορδέλλες...

Έργα Αθήνας - η συνέχεια

Μια βασική αρχή της διαχείρισης στερεών αποβλήτων είναι ότι το τελικό αποτέλεσμα είναι η συνισταμένη όλων εκείνων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που αλληλεπιδρούν ταυτόχρονα στις αποφάσεις και την πορεία υλοποίησης των ανγκαίων υποδομών. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να φανταστούμε ποιες είναι αυτές οι δυνάμεις και αν ωθούν προς υλοποίηση των απαραίτητων υποδομών ή αν αντίθετα φρενάρουν αντίστοιχες προσπάθειες. Και ας φανταστουμε όχι μόνο τη φορά των σχετικών δυνάμεων (προς υλοποίηση ή προς διαώνιση της υφιστάμενης κατάστασης) αλλά και το σχετικό μέγεθος κάθε δύναμης, σε σχέση με τις άλλες.

Νομίζω ότι εύκολα αναγνωρίζουμε ότι η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία αποτελούν μια σαφή δύναμη προς την υλοποίηση των αναγκαίων υποδομών. Το μέγεθος όμως αυτής της δύναμης είναι μικρό, διότι στην Ελλάδα η ύπαρξη νόμων δεν συνεπάγεται και την εφαρμογή τους. Αντίθετα, η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών και η γενικότερη αδυναμία της ευρύτερης δημόσιας διοίκησης μάλλον εξουδετερώνουν κάθε θετική επίδραση του θεσμικού πλαισίου. Άλλωστε όπως θα αναφερθεί στη συνέχεια, όσοι προσπαθούν να εφαρμόσουν το σχετικό θεσμικό πλαίσιο, μάλλον τιμωρούνται παρά επιβραβεύονται.

Και αυτό το λέω όχι μόνο γιατί δεν υπάρχει κανενός είδους τιμωρία όσων πεισματικά αρνούνται, κωλυσιεργούν ή ακόμα και υπονομεύουν την κατασκευή και λειτουργία νέων υποδομών (και είναι πασίγνωστο σε όλη την Ελλάδα ποιοι είναι σε κάθε περιοχή), είτε μιλάμε για ΧΥΤΑ σε περιοχές που βασιλεύουν οι χωματερές είτε για επεξεργασία πριν την ταφή σε περιοχές που υπάρχουν ΧΥΤΑ. Κυρίως το λέω γιατί με την ανοχή, αν όχι την ευλογία της πολιτείας, όσοι προχωρούν στη δημιουργία υποδομών τιμωρούνται πληρώνοντας, λογικά, μεγαλύτερο κόστος διαχείρισης ανά τόνο αποβλήτων ενώ όσοι επιμένουν στη χωματερή πληρώνουν σχεδόν μηδενικό κόστος διαχείρισης! Να λοιπόν μια πολύ ισχυρή δύναμη ενάντια στη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων, η οποία είναι σαφώς πιο ισχυρή από κάθε είδους θεσμικό πλαίσιο.

Βεβαίως το θέμα του κόστους διαχείρισης δεν περιορίζεται εδώ. Είναι σαφές ότι η ολοκληρωμένη διαχείριση στερεών αποβλήτων κοστίζει πολλαπλάσια σε σχέση με το υφιστάμενο κόστος διαχείρισης σε πολλές περιοχές της χώρας. Το θέμα τους αυξημένου κόστους διαχείρισης είναι σημαντικό εμπόδιο και αναμένεται να γίνει ακόμα σημαντικότερο τα επόμενα χρόνια, εν μέσω της οικονομικής κατηφόρας που θα πλήξει ακόμα περισσότερο την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ωστόσο για να δούμε τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος, ας σκεφτούμε ότι ακόμα και τα χρόνια της ραγδαίας ανάπτυξης της χώρας το κόστος παρέμενε σημαντικό εμπόδιο.

Το αυξημένο κόστος διαχείρισης γίνεται μεγάλο εμπόδιο όταν α. δεν υπάρχει σαφής πολιτική βούληση για ανβάθμιση της διαχείρισης αποβλήτων και β. δεν υπάρχει μεταβατικό σχέδιο, που να προβλέπει σταδιακή αλλαγή των τελών διαχείρισης σε αντιστοιχία με αναβαθμισμένες υπηρεσίες. Και δυστυχώς, οι περιπτώσεις που δεν υπάρχει σαφής πολιτική βούληση είναι σχεδόν ίδιες με αυτές που δεν προβλέπεται κανένα μεταβατικό σχέδιο, με σημαντική ευθύνη περιφερειαρχών, δημάρχων, μελετητών και των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών.

Μια άλλη σοβαρή δύναμη που εμποδίζει τη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων στη χώρα είναι η ύπαρξη πολιτικών που χτίζουν την καρριέρα τους πάνω στην αντίθεση σε κάθε νέα υποδομή διαχείρισης αποβλήτων, συχνά μάλιστα στο όνομα μιας (ο Θεός να την κάνει) «οικολογικής αντίληψης» προσβάλλοντας βάναυσα και την οικολογία και την κοινή νοημοσύνη! Και όπως όλοι γνωρίζουν στην Αττική είχαμε και έχουμε πολλούς τέτοιους, οι οποίοι φέρουν και βαρύτατες ποινικές ευθύνες σε σχέση με το επίπεδο της προστασίας της δημόσιας υγείας που οφείλουν να εξασφαλίζουν για τους πολίτες. Αλλά αυτά είναι ψηλά γράμματα για το ελληνικό δημόσιο..

Το κακό είναι ότι αυτοί οι καρριερίστες της συμφοράς βρίσκουν το περιθώριο και δημαγωγούν ασύστολα όταν κάθε φορά, συνήθως λίγο πριν και αμέσως μετά τις δημοτικές ή τις βουλευτικές εκλογές, οι εκάστοτε νέες αυτοδιοικητικές αρχές και κυβερνήσεις αποφασίζουν να δουν τα πράγματα (είτε το λένε είτε όχι) τελικά από μηδενική βάση. Ανεξάρτητα από την ειλικρίνεια των προθέσεων και την ύπαρξη και άλλων μη ομολογήσιμων κινήτρων, το αποτέλεσμα είναι ότι έχει διαμορφωθεί η εξής χρόνια κατάσταση:

Όποιος φωνάζει δυνατότερα κατά των νέων υποδομών (όποιες και αν είναι αυτές και όπου και αν είναι) σηκώνει τους τόνους προεκλογικά. Οι νέοι υποψήφιοι ή συντάσσονται με το ρεύμα της διαμαρτυρίας, που συνήθως φέρνει εύκολες ψήφους, είτε δεν τολμούν να εκφράσουν διαφορετικές απόψεις. Και όταν εκλεγούν, εξετάζουν το θέμα από μηδενική βάση, χρειάζονται ένα – δύο χρόνια για να καταλάβουν τι γίνεται και αν τελικά αποφασίσουν να προχωρήσουν σε κάποια δράση αυτό συνήθως γίνεται λίγο πριν τις επόμενες εκλογές οπότε η γνωστή διαδικασία επαναλαμβάνεται και φτου κι από την αρχή…

Οφείλουμε επίσης να αναγνωρίσουμε και τον σαφέστατα αρνητικό ρόλο που παίζουν και τα πάσης φύσεως λόμπυ. Τι να πρωτοθυμηθώ; Επαγγελματίες πωλητές ντυμένους το μανδύα του πανεπιστημιακού που ορκίζονται ότι μόνο η μέθοδος που πλασάρουν είναι καλή και οικονομική και όλες οι άλλες επιλογές είναι κατακριτέες; Επιχειρηματίες που προτείνουν μονάδες αντίστοιχες με κάποιες υπό κατασκευή στη … Νότια Αφρική; Μελετητές και ερευνητές που ταυτίζονται με εργολαβικά συμφέροντα αφαιρώντας κάθε αντικειμενικό στοιχείο από τη δουλειά τους; Επιμελητήρια που πλασάρουν συγκεκριμένους καθηγητές γνωστούς για την αποτυχία τους σε κάθε περιοχή της χώρας που έτυχε και ασχολήθηκαν με τη διαχείριση αποβλήτων; Εργοληπτικές εταιρείες που αλληλοϋπονομεύονται διαστρεβλώνοντας κάθε έννοια αξιοπιστίας; Όλα αυτά ενισχύουν ένα κλίμα αναξιοπιστίας και έλλειψης εμπιστοσύνης, το οποίο συχνά αποτελεί βούτυρο στο ψωμί όσων δεν θέλουν να προχωρήσουν οι νέες υποδομές.

Προφανώς πρέπει να συνυπολογίσουμε, στις δυνάμεις που φρενάρουν κάθε αναβάθμιση, όσους θα χάσουν την επιρροή τους στα πράγματα σε πιθανή αναβάθμιση της διαχείρισης αποβλήτων. Είτε πρόκειται για αυτούς που κάνουν κουμάντο στις χωματερές (και δεν εννοώ μόνο τους δημάρχους προφανώς), είτε πρόκειται για συνδικάτα που φοβούνται, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα, τη συνεργασία με ιδιώτες, είτε πρόκειται για στελέχη φορεών διαχείρισης που δεν θα έχουν ρόλο στα μελλοντικά σχέδια, είτε για εργολάβους που έχουν άμεσο συμφέρον από τη διαιώνιση της κατάστασης (γιατί π.χ. μετάφερουν και διαθέτουν παράνομα φορτία στις χωματερές).

Και τέλος, ίσως απροσδόκητα για κάποιους, αρνητικό ρόλο παίζει και η επιστημονικά εσφαλμένη, κοινωνικά καταστροφική και πολιτικά παραπλανητική επίκληση της ανακύκλωσης ως λύσης για όλα τα προβλήματα της διαχείρισης αποβλήτων. Είναι άλλο πράγμα ότι το μέλλον της διαχείρισης αποβλήτων βρίσκεται στην ανακύκλωση και ανάκτηση των υλικών, στο κλείσιμο του κύκλου των προϊόντων, σε πρακτικές μείωσης και πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων και άλλο να κοροϊδεύουμε, συνειδητά ή όχι είναι δευτερεύον, ότι με πρακτικές ανακύκλωσης επιλύεται το πρόβλημα των αποβλήτων στην Αθήνα ιδιαίτερα. Επειδή έχω και πολλούς φίλους που πιστεύουν κάτι αντίστοιχο, θα ήθελα να τους πω ότι όταν κάποιος παθαίνει έμφραγμα, όπως έχει η Αττική σήμερα με το ΧΥΤΑ να ξαναοδεύει προς κορεσμό ταχύτατα και τις χωματερές της Ανατολικής Αττικής εν λειτουργία, δεν του προτείνεις απλά να βελτιώσει τη διατροφή του και να αρχίσει γυμναστική, αλλά πρώτα τον οδηγείς ταχύτατα στην εντατική για να επιβιώσει – άλλωστε αυτός είναι όρος για να κάνει τα υπόλοιπα. Και ας μην ξεχνάμε ότι όσες χώρες έχουν υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης έχουν επίσης και πλήρεις υποδομές διαχείρισης αποβλήτων. Με άλλα λόγια υποδομές και ανακύκλωση πάνε μαζί, το ένα φέρνει το άλλο και είναι αστείο να πιστεύει κάποιος ότι αν δεν γίνουν οι αναγκαίες υποδομές θα πετύχει η ανακύκλωση. Μιλώντας για ανακύκλωση στη θέση των υποδομών, υπονομεύουμε και την προοπτική της ανακύκλωσης.

Να συνοψίσω λοιπόν ποιες δυνάμεις φρενάρουν την ανάπτυξη υποδομών: το αυξημένο κόστος διαχείρισης, οι παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, η απουσία μεταβατικών λύσεων, τα εκτός κάθε λογικής επιχειρηματολογίας εργολαβικά και άλλα λόμπυ, οι πολιτικοί που χτίζουν καρριέρες πάνω στην αντίθεση τους για νέες υποδομές αποβλήτων, οι πολιτικοί που αντιμετωπίζουν τα θέματα από «μηδενική βάση» παραδίδοντας και στους επόμενους μηδενική βάση, αυτοί που χάνουν δύναμη και επιρροή από την αναβάθμιση της διαχείρισης αποβλήτων, όσοι νομίζουν ότι η ανακύκλωση είναι λύση δια πάσα νόσο…

Όσο για το ποιοι προωθούν την ανάπτυξη νέων υποδομών, δεν χρειάζονται και πολλά: το θεσμικό πλαίσιο που έχει ασθενική επίδραση, τα ισχυρά εργολαβικά συμφέροντα που δεν κατάφεραν να οικοδομήσουν μια ευρύτερη κοινωνική συμμαχία, κάποιοι πολιτικοί που θα ήθελαν αλλά δεν μπορούν και μερικοί μελετητές συνεπικουρούμενοι από στελέχη της ΕΕ. Μήπως το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο εξ’ αρχής; Και μήπως τουλάχιστον αυτή την εμπειρία πρέπει στα σοβαρά να την λάβουν υπόψη τους όσοι νομίζουν ότι η αναβάθμιση των υποδομών της Αθήνας είναι τελικά μονόδρομος για να αποφευχθούν τριτοκοσμικές καταστάσεις; Αν υπάρχουν ακόμα κάποιοι που θέλουν να τις αποφύγουν…

Γιατί δεν προχωράνε τα έργα της Αθήνας;

Έχουνε κλείσει πάνω από δέκα χρόνια από τότε που για πρώτη φορά άκουσα για την άμεση και επιτακτκή ανάγκη να ολοκληρωθούν τα έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Αττική. Πάνε πάνω από πέντε χρόνια από τότε που κάποιος μεγαλόσχημος είπε (δίκαια) ότι η ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής είναι εθνικό θέμα γιατί αφορά το 50% των σκουπιδιών της χώρας. Έχουν περάσει 4 διαφορετικοί υπουργοί Περιβάλλοντος, 12 υφυπουργοί, αρκετοί γενικοί γραμματείς, πολλοί και διαφορετικοί δήμαρχοι και 3 διαφορετικές κυβερνήσεις και όλοι αυτοί αφού διαπίστωσαν την επιτακτική ανάγκη και το κατεπείγον του θέματος, στη συνέχεια "έστριψαν δια του αρραβώνος" όπως ο μελλοντικός γαμπρός που δεν καλύπτεται από την προίκα. Και όλοι αυτοί στηρίχθηκαν, λιγότερο ή περισσότερο, σε μελετητές, εργολήπτες, συμβούλους και άλλους που πραγματικά επιδίωκαν να υλοποιηθούν αυτά τα έργα.

Προφανώς δεν είχαν όλοι την ίδια οπτική ούτε και την ίδια αντιμετώπιση, προφανώς δεν είχαν ούτε και τα ίδια κίνητρα και ικανότητες, αλλά στην πολιτική αυτό που μετράει είναι τα αποτελέσματα και αυτά είναι σχεδόν μηδέν. Η Αττική συνεχίζει να έχει τριτοκοσμικές χωματερές, περιορισμένη ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών και ελάχιστη επεξεργασία των βιοαποδομήσιμων.

Και από ότι φαίνεται και οι δηλώσεις τη κ. Μπιρμπίλη, της οποίας δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω την ειλικρίνεια των προθέσεων, περί άμεσης δημοπράτησης των έργων το αργότερο ως τον παρελθόντα Μάϊο ήταν άλλος ένας κρίκος στην αλυσίδα της διαρκούς διολίσθησης και παραπομπής του θέματος στις καλένδες. Ο "Καλλικράτης" και οι νέοι Περιφερειακοί ΦοΔΣΑ από ότι φαίνεται αποδεικνύονται επαρκείς λόγοι για να παραπεμφθεί ξανά στο μέλλον η δημοπράτηση αυτών των τόσο αναγκαίων έργων.

Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί τόσοι διαφορετικοί άνθρωποι, με τόσο διαφορετικές προθέσεις και ικανότητες, κατέληξαν και ακόμα καταλήγουν "ομόφωνα" στην αποτυχία; Για ποιο λόγο η χώρα που έκανε Ολυμπιακούς Αγώνες δεν μπορεί να φτιάξει βασικές υποδομές διαχείρισης αποβλήτων στην πρωτεύουσα;

Φταίνε μήπως οι σχεδιασμοί; Φταίνε οι συγκυρίες; Φταίνε οι πολιτικοί; Φταίνε οι δήμαρχοι; Φταίει η κακιά η μοίρα μας; Φταίνε όλοι για όλα;

Πέρα από τις θεωρίες συνωμοσίας και τα στερεότυπα, η πραγματική απάντηση είναι απλή. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων κρίνεται, τελικά, σε κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς.

Και αυτό σημαίνει ότι τα έργα της Αθήνας δεν γίνονται, πολύ απλά διότι οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που δεν θέλουν να γίνουν τα έργα είναι πιο ισχυρές από αυτές που θέλουν να γίνουν. Τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται από τη σημερινή διαχείριση αποριμμάτων είναι πιο ισχυρά από τα συμφέροντα που ωθούν σε μια πιο αναβαθμισμένη διαχείριση. Η συνέχεια σε επόμενο κομμάτι...

Δημιουργική κατστροφή

Με την κρίση να επελαύνει και να κάνει ήδη ορατές τις επιπτώσεις της στον κλάδο των περιβαλλοντικών επιχιερήσεων, ιδιαίτερα δε στις μελετητικές και εργοληπτικές εταιρείες που ασχολούνται με τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, είναι αναγκαίο να ξαναδούμε από μια ορισμένη απόσταση τα τεκταινόμενα και να σκεφτούμε εξ’ αρχής πως διαμορφώνεται το τοπίο για τα επόμενα χρόνια.

Είναι προφανές ότι περνάμε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Η απειλητική προοπτική πτώχευσης της χώρας και η κατάρρευση των δημόσιων οικονομικών μεταφέρεται με γοργούς ρυθμούς και σον ιδιωτικό τομέα προκαλώντας θανάσιμη ασφυξία σε πολλές εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων. Η προώθηση του σχεδίου «Καλλικράτης» σε συνδυασμό με τις επερχόμενες δημοτικές εκλογές παγώνει ή έστω περιορίζει δραστικά και τις όποιες αμυδρές ελπίδες δημοπράτησης αναγκαίων έργων, κάποια από τα οποία έχουν κλείσει μια δεκαετία προετοιμασίας και διαδοχικών αναβολών. Και η βασανιστική καθυστέρηση του ΕΣΠΑ, με τις όποιες ελπίδες συντήρησης κάποιων δυνάμεων αφήνει και αυτό, συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο ότι η χώρα βαδίζει προς το άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, χωρίς να αξιοποιεί έστω και τα όποια κουπιά ή υπολείμματα κουπιών διαθέτει.

Όσο για την πολυθρυλούμενη αλλά ακριβοθώρητη «πράσινη ανάπτυξη», δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο σχέδιο που να σηματοδοτεί το χρώμα (πράσινο) και ούτε λόγος να γίνεται για την ανάπτυξη.

Σε αυτό το σκοτεινό και άνυδρο τοπίο που θυμίζει κυριολεκτικά το περίφημο “Waste Land” του Έλιοτ, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα τα πράγματα να γίνουν χειρότερα αν, κατά πως συνηθίζεται σε περιπτώσεις δραματικών οικονομικών κρίσεων, η προστασία του περιβάλοντος θεωρηθεί (ίσως και δίκαια από μια ορισμένη άποψη) περιττή πολυτέλεια για μια χώρα που δεν θα έχει να πληρώσει μισθούς και συντάξεις ή απλά προετοιμάζεται να βγει από το ευρώ.

Είναι φανερό ότι με την εξαίρεση εξαιρετικά απρόβλεπτων γεγονότων, τα επόμενα χρόνια θα έχουμε μια βαθιά καταστροφή της αγοράς διαχείρισης αποβλήτων όπως την ξέρουμε σήμερα. Το αν αυτή η καταστροφή θα είναι ισοπεδωτική ή δημιουργική κρίνεται ακόμα και σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τι θα πράξουν οι δυνάμεις της αγοράς που απειλούνται σήμερα αλλά και η κυβέρνηση.

Μια ισοπεδωτική καταστροφή, όπως της Αργεντινής, θα αφήσει τη χώρα χωρίς υποδομές διαχείρισης αποβλήτων, θα απαξιώσει αυτές που ήδη υπάρχουν, θα φέρει νέα πλημμυρίδα χωματερών, ανύπαρκτη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και ενδεχόμενα ανακύκλωση προ-βιομηχανικής περιόδου, βασισμένη στη χειροδιαλογή από τους κάδους. Το χειρότερο είναι πως οι άνθρωποι που τόσα χρόνια εκπαιδεύτηκαν στη διαχείριση αποβλήτων θα αναγκαστούν να αλλάξουν δουλειά (ή χώρα) αλλά και σημαντικές εταιρείες θα από-επενδύσουν από τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και έτσι θα χαθεί πολύτιμη τεχνογνωσία και εμπειρίες που αποκτήθηκαν με μεγάλο κόπο, σε βάθος χρόνου.

Μια δημιουργική καταστροφή αντίθετα, θα πρέπει αναγκαστικά να είναι συνειδητή και μόνο έτσι μπορεί να αποβεί δημιουργική. Και συνειδητά, θέλοντας να συνεισφέρω και εγώ σε μια δημιουργική καταστροφή, προτείνω να σκεφτούμε καλύτερα μερικά από τα βασικά της συστατικά.

Να τελειώνουμε με τη δικτατορία της «μίζας» που καθηλώνει στο κατώτατο επίπεδο τις εταιρείες, μεταφέροντας τον ανταγωνισμό από την τεχνογνωσία και τις επενδύσεις στις «δημόσιες σχέσεις».

Να τελειώνουμε με το σύνδρομο του «Περιβαλλοντικού Παντογνώστη» που συχνά χαρακτηρίζει εκλεγμένους με βάση τη δημοφιλία και τις πολιτικές σχέσεις (και όχι την τεχνογνωσία βέβαια) τοπικούς άρχοντες και βουλευτές.

Να αναδείξουμε σε πρώτο πλάνο τη διαχείριση των αποβλήτων ως υπηρεσία που πληρώνεται με βάση το αποτέλεσμα και να ξεφύγουμε από τη διαστρέβλωση των κλασσικών «δημοσίων έργων» που ακόμα μαστίζει τις δημόσιες υπηρεσίες.

Να συγκροτήσουμε νέα βιώσιμα και ανταγωνιστικά σχήματα με έντονο προσανατολισμό στο εξωτερικό, συνενώνοντας τους πλέον σημαντικούς ανθρώπινους πόρους σε νέα βάση.

Να απεγκλωβιστούμε από το μονόδρομο των φαραωνικών δημοσίων έργων τον οποίο ακόμα και σήμερα σημαντικοί παίκτες του χώρου αρνούνται να αφήσουν. Η χώρα χρειάζεται σημαντικές υποδομές αλλά αντί να περιμένουμε πότε θα γίνουν καλό είναι να στραφούμε και σε μικρά και «έξυπνα» έργα που μπορούν να αποδειχθούν πολύ πιο εφικτά και βιώσιμα.

Να δημιουργήσουμε λύσεις βιώσιμες στις νέες συνθήκες, με έμφαση σε τεχνολογίες χαμηλού κόστους.

Να τελειώνουμε οριστικά με τους τυχάρπαστους dealers και τους αλεξιπτωτιστές που κυκλοφορούν και πλασάρουν «εξωτικές τεχνολογίες» και η μόνη σχέση που έχουν με τα απόβλητα είναι οι απολύτως προσωπικές καθημερινές τους συνήθειες.

Να δημιουργήσουμε σταθερούς, βιώσιμους και τελικά αναβαθμισμένους και ανεξάρτητους ων από το πολιτικο πάρε – δώσε Φορείς Διαχείρισης που θα αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά της διαχείρισης αποβλήτων σε κάθε περιοχή. Με τεχνικά επιτελεία και διευθυντές που δεν θα αλλάζουν όταν αλλάζουν οι πολιτικοί συσχετισμοί, με όραμα και μανατζμεντ.

Η πρόκληση είναι μεγάλη, αλλά είναι ακόμα στο χέρι μας – και θα ήταν ακόμα καλύτερα αν πολλά από αυτά ειχαν ήδη γίνει. Όσοι πιστεύουν ότι θα πορευτούν στη νέα εποχή με τα παλιά οχήματα, πολύ γρήγορα θα βρεθούν εκτός δρόμου…

"Να λέμε και τα καλά"...

Πήρα αρκετά μηνύματα από φίλους του blog σχετικά με το γεγονός ότι τελικά στο νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ αναθεωρήθηκαν οι αρχικές διατάξεις που ήταν επιεικώς απαράδεκτες σχετικά με το βιοαποδομήσιμο κλάσμα και μάλιστα κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν για το γεγονός ότι δεν έγραψα αμέσως τη θετική ανταπόκριση που είχε το υπουργείο. "Να λέμε και τα καλά της Υπουργού" ήταν το σλόγκαν κάποιων φίλων...

Επειδή έλειψα αρκετές ημέρες εκτός Ελλάδας, είναι αλήθεια ότι δεν είχα το χρόνο να γράψω και να σχολιάσω την είδηση. Είναι επίσης αλήθεια ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι θετική σε σχέση με όσα αρχικά προβλέπονταν στο σχέδιο νόμου. Επιτρέψτε μου όμως να σημειώσω κάποια σχόλια.

Πρώτον, χρειάστηκε μεγάλη κινητοποίηση από πολλές και διαφορετικές πλευρές για να ξαναγραφτεί μια καταφανώς λάθος διατύπωση και να ληφθεί υπόψη η "πραγματική πραγματικότητα" κατά την άποψη ενός καλού μου φίλου. Δηλαδή χρειάστηκε μεγάλος αγώνας για το αυτονόητο, για αυτό που σε πολλές χώρες είναι όχι απλά κατοχυρωμένο αλλά για πολλά χρόνια εφαρμοσμένο, με πολλές και σημαντικές εμπειρίες. Δυστυχώς αυτό χαρακτηρίζει την Ελλάδα αυτή την περίοδο και την κάνει συχνά κουραστική."Να λέμε και τα καλά" λοιπόν αρκεί να μη χρειάζεται να χαλάμε τόση ενέργεια, χρόνο και φαιά ουσία για να ανατρέψουμε τα ...αρχικά χάλια.

Δεύτερον, η όλη κατάσταση απέδειξε με περίτρανο τρόπο ότι στην Ελλάδα υπάρχουν δυνάμεις που μπορούν να επιδράσουν θετικά στις πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων και από αυτή την άποψη είναι σαφές ότι αυτές οι ίδιες πρέπει να βρουν τρόπο να συντονιστούν μεταξύ τους. Οι δυνάμεις αυτές δεν ταυτίζονται με κάποιο από τα σχήματα που ήδη υπάρχουν στο χώρο (ΕΕΔΣΑ, ΠΑΣΕΠΠΕ, Δίκτυο ΦοΔΣΑ κλπ)αλλά τέμνουν οριζόντια και κάθετα τις εργοληπτικές και μελετητικές επιχειρήσεις, τις εμπλεκόμενες ΜΚΟ, τους ΦοΔΣΑ και έχουν επαφή με αρκετούς ευαίσθητους βουλευτές στο Κοινοβούλιο, οι οποίοι έπαιξαν και αυτοί το ρόλο τους.

Τρίτον, εφόσον αποδείχθηκε ότι υπάρχουν δυνατότητες επίδρασης και ανατροπής δυσμενών ρυθμίσεων, τώρα είναι η ώρα να αναληφθεί μια δημιουργική πρωτοβουλία με θετικό περιεχόμενο, μια πρωτοβουλία που θα διαμορφώσει ένα πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων με θετικό περιεχόμενο και μακρόπνοες πολιτικές. Άραγε μπορούν οι ίδιες δυνάμεις να συντονιστούν για το καλό όλων; Ή θα επικρατήσει (ως συνήθως) ο άγονος ανταγωνισμός, ο κατακερματισμός μικροσυμφερόντων, ο παραγοντισμός και "ο σώζων εαυτόν σωθήτω" ενόψει της ήδη επελαύνουσας κρίσης;

Η κρίση μπορεί και να είναι μια ευκαιρία, αν αλλάξουν συμπεριφορές και δημιουργηθούν νέες συνθήκες αλληλεπίδρασης των ανθρώπών που εμπλέκονται στη διαχείριση αποβλήτων. Αν όχι, τότε θα αφήσει πολύ βαθιά και οδυνηρά σημάδια. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα, τώρα που υπάρχει φόρα...

ΑΠΕ, βιοαποδομησιμα και κοινή λογική (απούσα)

Τι συμβαίνει λοιπόν με το τελικό Σχέδιο Νόμου για τις ΑΠΕ και το βιοαποδομήσιμο κλάσμα;

Πέρα από την προφανή έλλειψη πολιτικής συνοχής στο ΥΠΕΚΑ που αποδεικνύει η παλινδρόμηση για το βιοαποδομήσιμο, υπάρχουν πολύ σοβαρά ερωτήματα.

Για ποιον άραγε λόγο εξαιρούνται από τις ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις ΑΠΕ όσες εγκαταστάσεις αξιοποιούν βιοαποδομήσιμο κλάσμα αστικών αποβλήτων, παρά το γεγονός ότι το τελευταίο περιλαμβάνεται ρητά στον ορισμό της βιομάζας τόσο στην ευρωπαΊκή νομοθεσία όσο και στον Ν. 3468/2006 για τις ΑΠΕ;

Καταλαβαίνει η Υπουργός ότι παρανομεί και αυθαιρετεί;

Καταλαβαίνει η Υπουργός και οι σύμβουλοί της ότι με αυτό τον τρόπο δεν επιδοτείται ούτε καν η αναερόβια επεξεργασία διαλεγμένου στην πηγή οργανικού, για την οποία πολλοί κόπτονται αλλά ουδείς θέλει πρακτικά να διευκολύνει;

Καταλαβαίνει η Υπουργός ότι όταν επιδοτείς μόνο τη αξιοποίηση βιοαερίου από ΧΥΤΑ, τότε ότι και να λες για εκτροπή των βιοαποδομήσιμων δίνεις κίνητρο ταφής, στους ΧΥΤΑ που έχουν ήδη χαμηλό κόστος;

Καταλαβαίνει κάποιος εκεί στο ΥΠΕΚΑ ότι όταν επιδοτούνται με τεράστια ποσά όλες οι μορφές ΑΠΕ, είναι αστείο να μην επιδοτείται η αξιοποίηση ενέργειας από το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των αστικών αποβλήτων;

Σκέφτεται κανείς εκεί στο ΥΠΕΚΑ ότι η επιδότηση που θα προκύψει σε ετήσια βάση θα είναι συγκριτικά ελάχιστη σε σχέση με τα τεράστια ποσά που δίνονται σε αιολική ενέργεια και φωτοβολταϊκά αλλά ταυτόχρονα αποφασιστική διευκόλυνση για τη δημιουργία εγκαταστάσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων;

Καταλαβαίνει έστω ένας εκεί στο ΥΠΕΚΑ ότι είναι τουλάχιστον απορίας άξιον να επιδοτούνται μορφές βιομάζας που βασίζονται στην εντατική καλλιέργεια των εδαφών, με τις γνωστές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να μην επιδοτείται η αξιοποίηση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αστικών αποβλήτων το οποίο:

Παράγεται σε συγκεκριμένες ποσότητες σε κάθε σπίτι
Συλλέγεται καθημερινά δωρεάν σε όλη τη χώρα
Οδηγείται σε προπιλεγμένες και ήδη υπάρχουσες υποδομές
Προκαλεί τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Με άλλα λόγια, εκεί που ψάχνει το ΥΠΕΚΑ να βρει βιομάζα και επιδοτεί επενδύσεις για την παραγωγή της και τη μεταφορά της σε κατάληλους σταθμούς αξιοποίησης (που θα κατασκευαστούν), αγνοούνται περίπου 1.500.000 τόνοι έτοιμη βιομάζα (βιοαποδομήσιμο κλάσμα αστικών αποβλήτων) σε ετήσια βάση.

Τι να πει κανείς; Το γράμμα για το κλείσμο των τελευταίων 300 χωματερών μας μάρανε, όταν η πολιτική που ακολουθείται κάνει τα πάντα για να ανοίξουν καινούριες (στις οποίες τουλάχιστον θα μπορεί να αξιοποιηθεί το βιοαέριο…)

Ατέλειωτη θλίψη και μόνο προκαλούν τα παραπάνω. Οι ελπίδες που συνόδευσαν την επιλογή της κ. Μπιρμπίλη στη συγκεκριμένη θέση αποδείκνύονται μάλλον φρούδες. Κα η ίδια μοιάζει να πάσχει από το σύνδρομο Σουφλιά: περιορισμένη και επιλεκτική ακοή...

ΑΠΕ και βιοαποδομήσιμο κλάσμα

Το θέμα συζητιέται πολύ τις τελευταίες ημέρες, ελπίζω και στο ΥΠΕΚΑ. Πρέπει όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων να καταλάβουν τι γίνεται και να παρέμβουν στο θέμα και πριν από όλα η ΕΕΔΣΑ. Ας ξεκινήσουμε με τις ακριβείς αναφορές των σχετικών θεσμικών κειμένων, ευρωπαϊκών και ελληνικών.

Οδηγία 2001/77 «για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας»
σημείο 8 στο προοίμιο, σελ. 1-2

“Οσάκις χρησιμοποιούν απόβλητα ως πηγές ενέργειας, τα κράτη μέλη οφείλουν να τηρούν την ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων. Η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας γίνεται με την επιφύλαξη των ορισμών των παραρτημάτων του Συμβουλίου ΙΙ Α και ΙΙ Β της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1975, περί των στερεών αποβλήτων (9). Η υποστήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πρέπει να είναι συμβατή με τους άλλους κοινοτικούς στόχους, ιδίως όσοναφορά την τήρηση των προτεραιοτήτων για τη διαχείριση των αποβλήτων. Γιατο λόγο αυτό, η καύση μη διαχωρισμένων δημοτικών αποβλήτων δεν θα πρέπει να προωθείται από ένα μελλοντικό σύστημα υποστήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην περίπτωση που μια τέτοια προώθηση θα υπέσκαπτε την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων”

Άρθρο 2 «Ορισμοί» σελ. 3

«βιομάζα: το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των προϊόντων, αποβλήτων και υπολειμμάτων που προέρχονται από τη γεωργία (συμπεριλαμβανομένων των φυτικών και των ζωικών ουσιών), τη δασοκομία και τις συναφείς βιομηχανίες, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων»

Οδηγία 2009/28 «σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ»

Άρθρο 2 «Ορισμοί» σελ. 27

«βιομάζα»: το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, αποβλήτων και καταλοίπων βιολογικής προέλευσης από τη γεωργία (συμπεριλαμβανομένων των φυτικών και των ζωικών ουσιών), τη δασοκομία και τους συναφείς κλάδους, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των βιομηχανικών αποβλήτων και των οικιακών απορριμμάτων

Νόμος 3468/2006 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις»

Άρθρο 2 «Ορισμοί» σελ. 1-2

«7. Βιοκαύσιμο: Το υγρό ή αέριο καύσιμο που παράγεται από βιομάζα και ειδικότερα…

8. Βιομάζα: Το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, αποβλήτων και καταλοίπων που προέρχονται από τις γεωργικές, συμπεριλαμβανομένων φυτικών και ζωικών ουσιών, τις δασοκομικές και τις συναφείς βιομηχανικές δραστηριότητες, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα βιομηχανικών αποβλήτων και αστικών λυμάτων και απορριμμάτων

Άρθρο 15 «Έκδοση εγγυήσεων προέλευσης»

«3. Αν η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται με αξιοποίηση Βιομάζας, οι Εγγυήσεις Προέλευσης εκδίδονται μόνο για το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που αντιστοιχεί στο βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα που ορίζεται στην παράγραφο 8 του άρθρου 2.»

Σχέδιο Νόμου «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής»

Άρθρο 12 «Λοιπές Διατάξεις»

«5. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 7 του άρθρου 2 του ν.3468/2006 αντικαθίσταται ως εξής:
«7. Βιοκαύσιμο: Το υγρό, αέριο ή στερεό καύσιμο που παράγεται από βιομάζα και ειδικότερα:»»

Άρθρο 5 «Ορθολογικοποίηση της τιμολόγησης ενέργειας που παράγεται από σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α.»

Στον πίνακα με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα (στοιχεία θ-ια) αναγράφεται ρητά ότι από τις τιμές αυτές εξαιρείται το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των αστικών αποβλήτων.

Άρθρο 15 «Μεταβατικές διατάξεις»

«…
6. Μέχρι την έκδοση της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση:
…
δ) η εξέταση νέων αιτήσεων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα, στην οποία δεν περιλαμβάνεται το βιοαπαδομήσιμο κλάσμα αστικών αποβλήτων.»

Συνέχεια στο επόμενο κείμενο για τα σχόλια μου

ΦοΔΣΑ και ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ

Το σχέδιο νόμου με την ονομασία «Καλλικράτης» ήδη απασχολεί και θα απασχολήσει ακόμα περισσότερο την ελληνική κοινωνία μετά την δημοσίευση του χάρτη των συνενώσεων, την επόμενη εβδομάδα. Θα αντισταθώ στον πειρασμό για μια γενικότερη κριτική, γιατί θέλω να αναδείξω μόνο μία συγκεκριμένη πλευρά που αφορά άμεσα τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.

Πρόκειται για τις ρυθμίσεις σχετικά με τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Αυτές περιλαμβάνονται στα άρθρα 104 και τα συναφή 210 & 211. Στο άρθρο 104 προβλεέπεται η συγκρότηση ενός Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) σε κάθε περιφέρεια της χώρας. Ο ΦοΔΣΑ αυτός προβλέπεται να έχει τη μορφή ενιαίου συνδέσμου (ΝΠΔΔ), στον οποίο θα συμμετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι δήμοι της περιφέρειας. Οι σύνδεσμοι και οι ανώνυμες εταιρείες που έχουν ήδη συσταθεί ως φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦοΔΣΑ), υποκαθίστανται απ’ αυτόν. Οι μεν σύνδεσμοι συγχωνεύονται οι δε ανώνυμες εταιρείες λύονται.

Είναι προφανές ότι μια τέτοια διάταξη ενέχει σημαντικούς κινδύνους για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη της την ιστορικά διαμορφωμένη πραγματικότητα στην Ελλάδα.

Η δημιουργία περιφερειακών φορέων δεν είναι από μόνη της κακή, θα ήταν όμως πολύ πιο πρακτική και εύχρηστη αν είχε γίνει 10-15 έτη πριν. Στη σημερινή κατάσταση όμως, όταν έχουν δημιουργηθεί δεκάδες φορείς διαχείρισης, αρκετοί εκ των οποίων φέρουν σημαντική τεχνογνωσία και αποδεδειγμένη ικανότητα υλοποίησης έργων, η χάραξη του χάρτη των ΦοΔΣΑ από μηδενική βάση, με ισοπεδωτικό τρόπο σε κάθε Περιφέρεια, είναι άστοχη. Και τέλος πάντων, εκεί στο Υπουργείο Εσωτερικών δεν υπάρχει κανείς που να σκεφτεί ότι για ένα τόσο σοβαρό θέμα θα μπορούσε να γίνει και μια διαβούλευση με τους καθ’ ύλην αρμόδιους ΦοΔΣΑ και να ανταλλαγούν κάποιες ιδέες;

Αν όπως η ενιαία και ισοπεδωτική αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάστασης είναι άστοχη, τότε η κατ’ αποκλειστικότητα δημιουργία Συνδέσμων ΟΤΑ είναι τραγική! Πρώτον, διότι αναγκάζει σε διάλυση όλους τους ΦοΔΣΑ που πραγματικά δουλεύουν σήμερα. Δεύτερον, διότι εξουδετερώνει τις δυνατότητες απεμπλοκής από τη γραφειοκρατία που μέχρι σήμερα υπήρχαν με το καθεστώς των ειδικού τύπου ΑΕ. Τρίτον, διότι φανερώνει άγνοια των πραγματικών δεδομένων στη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Και τέταρτον, διότι αποδεικνύει ότι ο στείρος, γραφειοκρατικός και μονοδιάστατος τρόπος αντίληψης του τι είναι «δημόσιος τομέας» έχει βαθιές ρίζες ακόμα και στις πιο εκσυγχρονιστικές προσπάθειες.

Δεν αντέχουμε ένα πισωγύρισμα είκοσι ετών και βάλε - η υλοποίηση των προβλέψεων τωνεν λόγω άρθρων, λυπάμαι που το γράφω, μας οδηγεί ξανά στη εποχή των χωματερών φού κυριολεκτικά ξεπαστρεύει κάθε γόνιμη προσπάθεια δημιουργίας ευέλικτων και αποτελεσματικών δομών.
Πρέπει να υποστηρίξουμε όλοι τις θέσεις του Δικτύου των ΦοΔΣΑ και να κάνουμε ότι μπορούμε για να αλλάξουν οι εν λόγω ρυθμίσεις. Περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα του Δικτύου ΦοΔΣΑ (http://www.dyfodisa.gr/) στο tab «Καλλικράτης».

Μια νέα αρχή - 25/4/2010

Έχω δεχτεί πολλά τηλεφωνήματα το τελευταίο διάστημα τα οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μου θέτουν το ακόλουθο ερώτημα: γιατί άραγε δεν γράφω τόσο τακτικά στο blog μου πλέον? Η αλήθεια είναι ότι έχω να γράψω σχεδόν 3 μήνες. Η αλήθεια είναι ότι σε αυτούς τους τρεις μήνες θα μπορούσα να γράφω 3-4 κομμάτια την ημέρα, μιας και ήταν μήνες συμπυκνωμένου ιστορικού χρόνου, με μεγάλη ταχύτητα στις εξελίξεις και γεγονότα που θα τα θυμόμαστε ως σημεία καμπής της ιστορίας.

Είναι όμως αλήθεια ότι σε αυτούς τους τρεις μήνες βίωσα και ακόμα βιώνω το «σοκ και δέος» που σχεδόν όλοι μας νιώθουμε μπροστά σε όσα γίνονται. Αν η τακτική των κυβερνώντων ήταν αυτή ακριβώς, να μας προκαλέσουν «σοκ και δέος» τα έχουν καταφέρει.

Είναι ακόμα αλήθεια ότι η αίσθηση πως το μέλλον έρχεται σαν οδοστρωτήρας καταπάνω σου, χωρίς να έχεις κάποια σοβαρή δυνατότητα να αντιδράσεις, παγώνει κάθε δημιουργική διάθεση και κάθε εποικοδομητική δραστηριότητα. Κι αυτό γιατί το ένστικτο της επιβίωσης γίνεται κυρίαρχο και σκεπάζει σαν μαύρο πέπλο κάθε άλλη δυνατότητα εξέλιξης και δημιουργικής παρέμβασης, από τις εκατοντάδες που έτσι κι αλλιώς ανοίγονται κάθε στιγμή μπροστά μας.

Τους τελευταίους μήνες η καθημερινότητα μου έχει γίνει μια ατέλειωτη μάχη για τα αυτονόητα. Και είναι τόσο κουραστικό και μίζερο να κολυμπάς στα στάσιμα νερά μιας χώρας και ενός δημόσιου τομέα που φοβάται κάθε αλλαγή και τρέμει στην ιδέα του ρίσκου…

Όλα όμως έχουν ένα τέλος και κάθε τέλος είναι και μια καινούρια αρχή. Έτσι ακριβώς είναι η Κυριακή 25 Απριλίου για μένα. Τέλος στο πάγωμα και το «σοκ και δέος» - Αρχή για μια νέα πορεία στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται. Πιο δύσκολη, από κάθε άποψη, αλλά και πιο γόνιμη αφού η κρίση είναι το βασίλειο της δημιουργίας, όπως περίπου έλεγε ο Μαρξ.

Χρειαζόμαστε όλοι μια νέα αρχή δημιουργικής σκέψης και παρέμβασης, γιατί αλλιώς κινδυνεύουμε στα σοβαρά να κυριαρχήσουν τα ταπεινότερα ανθρώπινα ένστικτα και ο κοινωνικός κανιβαλλισμός. Κινδυνεύουμε ο πολιτικός αμοραλισμός και ο τόσο βαρετός αυτισμός των πολιτικών πάνελ να ενσωματωθούν στον όρκο που δίνουν οι βουλευτές όταν εκλέγονται. Χρειάζεται να μιλήσουμε περισσότερο, να φωνάξουμε και κυρίως να δράσουμε αναδεικνύοντας ότι σε κάθε μονόδρομο υπάρχουν δεκάδες παρακάμψεις και διασταυρώσεις. Χρειάζεται να ακουστεί ότι η κρίση μπορεί και πρέπει να είναι ταφόπετρα για παλιές συνήθειες και νοοτροπίες, μπορεί όμως και να συνθλίψει κάθε προσπάθεια ανανέωσης αυτής της τόσο βαλτωμένης χώρας.

Δεν μπορεί κανείς να δώσει εγγύηση για το τι ακριβώς θα γίνει αν οι άνθρωποι που σιωπούν από φόβο και δέος αποφασίσουν να μιλήσουν, δημιουργώντας μια νέα κοινωνική και πολιτική Βαβέλ που με το χρόνο θα καταλήξει σε νέα μοτίβα συνεννόησης. Μπορούμε όμως με ακρίβεια να προβλέψουμε ότι αν δε γίνει κάτι τέτοιο, τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα.

Άλλωστε νομίζω ότι με όλα όσα γίνονται γύρω μας, ο Σίσσυφος πρέπει να γίνει εθνικό σύμβολο: μόλις τώρα η πέτρα κύλησε πίσω και το βασανιστικό σπρώξιμο αρχίζει πάλι.
Ας ξεκινήσουμε πιάνοντας ξανά ο καθένας το δικό βράχο και ας ξανασκεφτούμε που ακριβώς θέλουμε να τον πάμε. Αν μη τι άλλο, το χρωστάμε όλοι σε όλους αλλά και ο καθένας στον άλλο.

Θα σας παρακαλούσα αν το παραπάνω κείμενο σας αφήνει μια νότα αισιοδοξίας να το κυκλοφορήσετε – η αισιοδοξία είναι άκρως μεταδοτική, όπως ακριβώς και η κατάθλιψη…

Οικονομία και Περιβάλλον: Μια σύγχρονη μεθοδολογία, οι πίνακες ΝΑΜΕΑ

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια συνεισφορά της Αγγελικής Δεμερτζή. Η Αγγελική είναι οικονομολόγος M.Sc. στο ξεκίνημα της καρριέρας της και διακρίνεται τόσο για το αναλυτικό μυαλό της όσο και για τις κοινωνικές και πολιτικές ευαισθησίες και θέσεις της. Το κείμενο που ακολουθεί είναι νομίζω μια πολύ καλή συνεισφορά στο πεδίο οικονομία - περιβάλλον και περιβαλλοντική οικονομία που αποτελεί ένα από τα πιο καυτά πεδία έρευνας. Για κάθε σχόλιο επί του κειμένου της Αγγελικής μπορείτε να απευθυνθείτε στο e-mail της aggeldem@yahoo.gr

"Στην τρέχουσα οικονομική και κοινωνική συγκυρία, ένα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται, είναι η ποιότητα του περιβάλλοντος σε διεθνές επίπεδο και η επιδείνωση του φαινόμενου της κλιματικής αλλαγής, ή αλλιώς του «φαινόμενου του θερμοκηπίου». Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA) «η κλιματική αλλαγή είναι μια από τις πιο σημαντικές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές απειλές… Μια από τις πιο πιθανές αιτίες της αύξησης της θερμοκρασίας αποδίδεται στις εκπομπές αερίων από την ανθρώπινη δραστηριότητα (http://www.eea.europa.eu/)». Τα παραπάνω επιφέρουν τόσο μακροπρόθεσμα, όσο και βραχυπρόθεσμα σημαντικές μεταβολές στις δυνατότητες αναπαραγωγής και ανάπτυξης των οικονομικών και των κοινωνικών συστημάτων. Ωστόσο, παραμένει το δυσεπίλυτο πρόβλημα το πώς μέσω διακριτών οικονομικών δραστηριοτήτων παράγονται και εκτιμώνται οι αντίστοιχοι περιβαλλοντικοί ρύποι, συνολικά (άμεσα και έμμεσα), σ’ ένα οικονομικό σύστημα.

Ένα από τα σύγχρονα εργαλεία επιστημονικής διερεύνησης των συνολικών περιβαλλοντικών διασυνδέσεων (linkages) μεταξύ οικονομικής δραστηριότητας και περιβάλλοντος, είναι η επέκταση του υποδείγματος εισροών-εκροών (Leontief, 1970) και ειδικότερα, οι πίνακες ΝΑΜΕΑ (National Accounting Matrix including Environmental Accounts). Συνοπτικά, ο πίνακας εισροών-εκροών αρχικά κατασκευάστηκε στην πρώτη του μορφή από τον W.Leontief, και αποτελεί την συγκεντροποίηση και διάκριση ολόκληρης της παραγωγής σε ξεχωριστούς παραγωγικούς κλάδους και την ταξινόμησή τους. Δομική λειτουργία του υποδείγματος εισροών-εκροών είναι, η εξέταση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των κλάδων με μία ή περισσότερες μεταβολές στην παραγωγή αλλά και την ζήτηση αντίστοιχα. Συνεπώς, οι διακλαδικές σχέσεις ενός οικονομικού συστήματος (εθνική οικονομία, περιφερειακό-διαπεριφερειακό οικονομικό σύστημα, διηπειρωτικό, παγκόσμιο) περιγράφονται από ένα σύστημα γραμμικών εξισώσεων μέσω του οποίου σχετίζεται η συνολική «είσοδος» των εισροών με την συνολική «έξοδο» του προϊόντος για μια δεδομένη χρονική περίοδο. Ο πίνακας ΝΑΜΕΑ-στη βάση της ανάλυσης εισροών εκροών-είναι ένα σύστημα στατιστικής πληροφόρησης που συνδυάζει τους εθνικούς λογαριασμούς με τους περιβαλλοντικούς λογαριασμούς. Οι περιβαλλοντικοί λογαριασμοί εκφράζουν, μεταξύ άλλων, τις επιδράσεις μεταξύ της παραγωγικής και της καταναλωτικής (household) δραστηριότητας αφενός, και του φυσικού περιβάλλοντος αφετέρου. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές, οφείλονται στις απαιτήσεις που δημιουργούνται στο περιβάλλον από τις εν λόγω δραστηριότητες: εισροές φυσικών πλουτοπαραγωγικών πόρων → παραγωγική δραστηριότητα → προϊόν → ρύποι. Συμπεριλαμβάνοντας τα οικονομικά και περιβαλλοντικά δεδομένα σε ένα πλαίσιο τύπου Leontief, οι ΝΑΜΕΑ δίνουν την δυνατότητα για ένα ευρύ φάσμα αναλυτικών στόχων.

Με βάση το πλαίσιο στατιστικής πληροφόρησης- τύπου πίνακα ΝΑΜΕΑ – μπορεί αν προσεγγισθεί να προβλεφθεί θεωρητικά ο σχεδιασμός μια ενιαίας περιβαλλοντικής και οικονομικής πολιτικής αφού ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ανάλυσης ΝΑΜΕΑ- που βασίζεται στην μήτρα εθνικών λογαριασμών- καθιστά δυνατή την εκτίμηση των επιδράσεων της οικονομίας στην περιβαλλοντική πολιτική και αντίστροφα με την βοήθεια της ανάλυσης εισροών-εκροών. Το μοντέλο εισροών-εκροών που μπορεί να αναπτυχθεί με το πλαίσιο ανάλυσης τύπου ΝΑΜΕΑ, δίνει την δυνατότητα να εκτιμηθούν μέτρα πολιτικής (αλλαγές στους συντελεστές φορολογίας, μετριασμός των εκπομπών κλπ) με δεδομένη την τρέχουσα δομή της οικονομίας, όπως προκύπτει από την μήτρα των εθνικών λογαριασμών και την τρέχουσα δομή των μητρών εκπομπών. Πιο αναλυτικά, φαίνεται αναγκαίο στην σφαίρα του πολιτικού και οικονομικού προγραμματισμού μιας χώρας, περιφέρειας ακόμη και ηπείρου αφ’ ενός να διαπιστωθούν οι αιτίες που προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες στην φύση ή η μη ορθολογιστική-άριστη χρήση του παράγοντα περιβάλλον που οδηγεί την οικονομία σε χαμηλότερα επίπεδα παραγωγής από το άριστο και αφ’ ετέρου ο καθορισμός ενός ολοκληρωμένου και σαφούς πλαισίου δράσης που θα καταλήγει σε ασφαλή συμπεράσματα. Με βάση πολλές έρευνες και μελέτες που έχουν λάβει χώρα τα τελευταία ειδικά χρόνια σε διάφορες χώρες θα μπορούσαμε να πούμε πως οι πίνακες ΝΑΜΕΑ και τα υποδείγματα γενικής ισορροπίας μπορούν να υπηρετήσουν πολλούς ουσιώδεις σκοπούς. Χαρακτηριστικά, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ως:

• το θεωρητικό πλαίσιο συλλογής και οργάνωσης πληροφοριών,
• το πλαίσιο μιας συστηματικής ανάλυσης της παραγωγής και της κατανάλωσης ενέργειας,
• το μέσο με το οποίο μπορούν να προβλεφθούν οι μελλοντικές εκπομπές από την χρήση ενέργειας στην οικονομία
• εργαλείο ανάλυσης κόστους/οφέλους των προγραμμάτων
• εργαλείο αποτελεσματικότητας περιβαλλοντικών ή οικονομικών πρακτικών

Από τους πίνακες ΝΑΜΕΑ μπορούν να αντληθούν πολλά στοιχεία από τις βάσεις δεδομένων τους και να κατασκευαστούν Περιβαλλοντικοί πίνακες Εισροών Εκροών οι οποίοι με την σειρά τους μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο ανάλυσης της οικονομικής δομής αλλά και της ανάλυση της περιβαλλοντικής πλευράς των ατμοσφαιρικών εκπομπών σε σχέση με την τελική ζήτηση.

Το βασικό προτέρημα της ανάλυσης των Περιβαλλοντικών πινάκων Εισροών Εκροών είναι ότι εκτός από τις άμεσες μπορούν να υπολογιστούν και οι έμμεσες εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων που προκύπτουν από την παραγωγική διαδικασία προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες όλων των συνιστωσών της τελικής ζήτησης σε αγαθά και υπηρεσίες. Κατόπιν μπορεί να υπολογιστεί η αλληλεξάρτηση που υφίσταται μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών της τελικής ζήτησης και των ατμοσφαιρικών ρύπων που με άμεσο και έμμεσο τρόπο επιδρούν στο περιβάλλον κατά την διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.
Πέραν του πλαισίου ΝΑΜΕΑ σήμερα, υπάρχουν μια σειρά από μεθοδολογίες εντοπισμού της έντασης της σχέσης οικονομίας-περιβάλλοντος, όπως π.χ. Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΔΒΑ), Δείκτες Ανθρώπινης Ανάπτυξης (ΔΑΑ), Ανάλυση Ροών Υλικού (ΑΡΥ), Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ) κ.ά. Οι μεθοδολογίες αυτές στοχεύουν στην κατασκευή δεικτών για επιμέρους ζητήματα στο πλαίσιο συγκεκριμένων σεναρίων.

Ωστόσο, οι πίνακες ΝΑΜΕΑ, επειδή ακριβώς χρησιμοποιούν ως συστατικό στοιχείο τους πίνακες εισροών-εκροών, οι οποίοι σχετίζονται ευθύγραμμα με τους εθνικούς λογαριασμούς, μας δίνουν την δυνατότητα μιας μάκρο-ανάλυσης. Συνεπώς, ενώ οι δείκτες που προαναφέρθηκαν μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμοι και να αποφέρουν ουσιαστικά συμπεράσματα, δεν λαμβάνουν υπόψη όμως το σημαντικό μέγεθος της στατιστικής πληροφόρησης για την παραγωγή και την κατανάλωση μιας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής (περιφερειακό, διαπεριφερειακό, εθνικό, ηπειρωτικό κλπ επίπεδο).

Αρκετές χώρες μέχρι σήμερα όπως η Δανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Φιλανδία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία έχουν εισαγάγει τους πίνακες ΝΑΜΕΑ στην στατιστική τους ανάλυση. Για την Ελλάδα τα πράγματα παραμένουν εδώ και αρκετά χρόνια στάσιμα παρότι έχουν γίνει κάποιες αξιόλογες προσπάθειες στο παρελθόν από μεμονωμένους ερευνητές και επιστήμονες ποτέ έως σήμερα πάντως δεν εντάχθηκαν σε κάποιο κυβερνητικό πρόγραμμα με συνεπή τρόπο.

1.M. De Haan, S. J. Keuning ,“Taking the environment into account: the NAMEA approach”, 1996
2. Οι ΝΑΜΕΑ αξιολογήθηκαν από την Ε.Ε. ως ένα σχετικό κομμάτι του γενικότερου πλαισίου των περιβαλλοντικών δορυφορικών λογαριασμών των εθνικών λογαριασμών (Commission for the European Communities, “Directions for the EU on Environmental Indicators and Green National Accounting-Integration of Environmental and Economic Information Systems”, 1994)
3. Ν. Α. Μυλωνάς,Μ. Οικονομάκου, Ν. Φραγκόπουλος, Α. Κρασαδάκης, Κ. Μολφέτας, Ν. Στρόμπλος, Π. Βλάχος, “Λογαριασμοί Φυσικών Πόρων και Περιβαλλοντικοί Πίνακες Εισροών –Εκροών για την Ελλάδα, 1988-1998”, 2000

Σεμιναριο για καμπάνιες ανακύκλωσης 25-26 Φεβρουαρίου

Η Ε.ΠΕ.Μ. σε συνεργασία με το περιοδικό WATER & WASTE διοργανώνει ένα πρωτοποριακό εκπαιδευτικό σεμινάριο για τις καμπάνιες ανακύκλωσης στην Ελλάδα με τίτλο «Πετυχημένες καμπάνιες ανακύκλωσης: από τη θεωρία στην πράξη». Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στις 25-26 Φεβρουαρίου 2010 στην Αθήνα, με εισηγητές τους Γ. Ραζή, Σ. Μαλτέζου, Α. Μαυρόπουλο, Α. Κουσκούρη.

Σκοπός του σεμιναρίου είναι:
• Να αναδείξει τον ιδιαίτερο ρόλο και το ειδικό βάρος της καμπάνιας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
• Να προετοιμάσει τους εκπαιδευόμενους για να μπορούν να συνεισφέρουν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση πετυχημένων εκστρατειών ενημέρωσης ‐ ευαισθητοποίησης που θα αυξάνουν τη συμμετοχή και την εκτροπή υλικών από το ρεύμα των αποβλήτων
• Να παρουσιάσει σύγχρονα εργαλεία και πετυχημένες προσεγγίσεις που διαμορφώνουν ένα πλαίσιο αναφοράς για μελλοντικές καμπάνιες αλλά και ένα πλαίσιο αξιολόγησης υφιστάμενων δράσεων.

Σε ποιους απευθύνεται;Απευθύνεται σε όλους όσοι ασχολούνται με την προετοιμασία, την υλοποίηση και την παρακολούθηση προγραμμάτων ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή. Δηλαδή σε:
• Στελέχη ΟΤΑ και ΦοΔΣΑ που ασχολούνται με την ανακύκλωση
• Στελέχη υπουργείων και εταιρειών ανακύκλωσης
• Μελετητές που εκπονούν προγράμματα ανακύκλωσης
• Δημοσιογράφους και επικοινωνιολόγους που καλύπτουν θέματα ανακύκλωσης
• Φοιτητές περιβάλλοντος και σχολών επικοινωνίας

Για περισσότερες πληροφορίες επικονωνήστε με την κ. Ανθούλη, τηλ. 2108627598, εσωτερικό 263, e-mail: anthouli@epem.gr

Σκέψεις για το σχέδιο τροποποιήσεων του νόμου 2939/2001

Τα παρακάτω αποτελούν πρώτες σκέψεις μετά από το διάβασμα του σχεδίου τροποποιήσεων του Ν. 2939/2001 που αναρτήθηκε στη σελίδα του ΥΠΕΚΑ.

Ας ξεκινήσουμε με τη διαδικασία: δεν καταλαβαίνω γιατί to εν λόγω σχέδιο δεν αναρτήθηκε, όπως και τα υπόλοιπα, στο opengov.gr για ανοικτή και δημόσια διαβούλευση, αλλά αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ ως ανακοίνωση. Προφανώς δεν μπορεί να χρεώσει κάποιος μυστικοπάθεια, αλλά γιατί ακόμα δεν έχει αναρτηθεί στο opengov έτσι ώστε να μπορεί ο καθένας να διατυπώσει ανοικτά και δημόσια τις θέσεις του; Ελπίζω ότι σύντομα θα γίνει και αυτό, για να δοκιμάσουμε και τα αντανακλαστικά αλλά και τις πρακτικές δυνατότητες που έχουν οι πολυάριθμοι εμπλεκόμενοι φορείς να συνεισφέρουν. Ενδεικτικά αναφέρω ότι κατ' ελάχιστον θα πρέπει να περιμένουμε τις γνώμες της ΕΕΔΣΑ, του ΠΑΣΕΠΠΕ, των ΣΕΔΑ και του συνδέσμου αυτών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του Συντονιστικού των ΦοΔΣΑ, των περιβαλλοντικών ΜΚΟ κλπ.

Επι του περιεχομένου τώρα. Το στίγμα μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να συμπυκνωθεί ως εξής: θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο και διστακτικό - μικρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, μόνο που αυτή η κατεύθυνση δεν φαίνεται στο σχέδιο νόμου.

Το σχέδιο που προτείνεται μπορεί να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, γιατί δημιουργεί έναν πιο επιχειρησιακό χαρακτήρα σε ότι αφορά τον ΕΟΕΔΣΑΠ και διασφαλίζει σχετικούς πόρους για τις κρίσιμες λειτουργίες του. Υπενθυμίζω ότι μέχρι σήμερα ο εν λόγω φορέας ήταν ένα κουφάρι γεμάτο αρμοδιότητες και άδειο από οικονομικούς πόρους, επομένως δικαίως παρομοιάστηκε σαν αδειανό πουκάμισο από ανθρώπους του χώρου της ανακύκλωσης.

Σωστή επίσης είναι και η γενική κατεύθυνση για τη χρεώση των ΟΤΑ στη βάση της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει, με τιμή χρέωσης σε Ευρώ / τόνο αλλά και η πρόβλεψη του άρθρου 10 για την διαδικασία παρακράτησης των πόρων των ΟΤΑ, σε περίπτωση που δεν καταβάλλουν τα οφειλόμενα στους ΦοΔΣΑ.

Ωστόσο ας μου επιτραπεί να τονίσω ότι εδώ η πολιτεία έρχεται να νομοθετήσει το αυτονόητο και ουδέν πέραν αυτού. Πρώτον, υπάρχουν αρκετές περιοχές της χώρας όπως η Δυτική Μακεδονία, ο νομός Χανίων, η Ρόδος κ.α. όπου υπάρχει ήδη χρέωση των ΟΤΑ με βάση το τονάζ που στέλνουν προς τελική διάθεση. Επομένως, η αλλαγή του άρθρου 10 αφορά μόνο τους Συνδέσμους και κυρίως αυτούς της Αθήνας και θεσσαλονίκης. Δεύτερον, θα περίμενε κανείς να υιοθετηθεί μια πιο ριζοσπαστική εκδοχή που θα διευκολύνει την επεξεργασία, την ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών. Μια τέτοια εκδοχή θα μπορούσε να είναι είτε ένας γενικευμένος φόρος ταφής, όπως ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ή ακόμα και η πρόβλεψη στο σχέδιο νόμου για την τήρηση συγκεκριμένων κριτηρίων αποδοχής αποβλήτων προς ταφή (τα οποία βεβαίως θα μπορούσαν να περιληφθούν σε σχετική ΚΥΑ στη συνέχεια). Επιπλέον, δεν γίνεται καμία αναφορά στον πυρήνα κάθε σοβαρής προσπάθειας που έχει αποδεδειγμένα επιτύχει στην Ευρώπη και αυτός είναι η υιοθέτηση τιμολογιακών πολιτικών που θα συνδέουν την παραγωγή αποβλήτων από κάθε νοικοκυρίο με τη χρέωση του συγκεκριμένου νοικοκυριού, θα επιβραβεύουν το διαχωρισμό και την ανακύκλωση και θα "τιμωρούν" τη μετατροπή χρήσιμων υλικών σε απόβλητα. Χωρίς μια σαφή σηματοδότηση τέτοιου τύπου επερχόμενων αλλαγών, το άρθρο 10 του σχεδίου νόμου θυμίζει απλά ότι ζούμε σε μια χώρα όπου για το αυτονόητο χρειάζονται νόμοι...

Όσον αφορά στη διαδικασία παρακράτησης των πόρων που αποδεδειγμένα δεν έχουν καταβάλλει οι ΟΤΑ στους ΦοΔΣΑ, δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να απαιτείται υπουργική απόφαση για αυτό και δεν θεσμοθετείται μια αυτόματη διαδικασία παρακράτησης από τους ΚΑΠ, με σαφείς όρους και χωρίς περιθώρια καθυστερήσεων και διαπραγματεύσεων. Η αίσθησή μου είναι επίσης ότι το χρονικό διάστημα που δίνεται στους ΟΤΑ παραείναθι μεγάλο για να διευθετήσουν τις εκκρεμότητές τους.

Τέλος, επιτρέψτε μου να διατυπώσω την απορία μου για την μη ύπαρξη στο προτεινόμενο ΔΣ του ΕΟΕΔΣΑΠ εκπροσώπου του Συνδέσμου των ΣΕΔΑ. Νομίζω ότι πρόκειται για κάτι ανεξήγητο και χωρίς νόημα, εφόσον ουδείς, ούτε και το Υπουργείο προφανώς, αμφισβητεί την ουσιαστική συμβολή και τεχνογνωσία τους. αλλά και την εμπειρία που έχουν να βάλουν στο τραπέζι. Και αυτές τις απαραίτητες πλευρές, δεν μπορεί να τις καλύψει ουδείς άλλος από τους συμμετέχοντες σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, του ΣΕΒ και της ΚΕΔΚΕ περιλαμβανομένων. Κι επειδή ακούγεται συχνά το επιχείρημα ότι ο κρινόμενος (τα ΣΕΔΑ) δεν μπορεί να είναι και στο ΔΣ του κριτή. επιτρέψτε μου να πω ότι με μια τέτοια λογική δεν πρέπει να συμμετέχει και η ΚΕΔΚΕ, εφόσον σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία όλοι οι ΟΤΑ υποχρεούνται στην ανάπτυξη προγραμμάτων εναλλακτικής διαχείρισης.

Ελπίζω ότι με τις διαδικασίες διαβούλευσης το σχέδιο νόμου θα βελτιωθεί ουσιαστικά. Γιατί αν μείνει έτσι, τότε το πρώτο δείγμα γραφής του ΥΠΕΚΑ και της νέας υπουργού, σε ότι αφορά τη διαχείριση αποβλήτων, θα είναι χωρίς στίγμα αλλά και χωρίς πυξίδα. Και το τελυταίο που χρειάζεται η χώρα στα ζητήματα της διαχείρισης των αποβλήτων είναι η ατολμία και το business as usual. Από αυτά χορτάσαμε...