Σκέψεις για το σχέδιο τροποποιήσεων του νόμου 2939/2001

Τα παρακάτω αποτελούν πρώτες σκέψεις μετά από το διάβασμα του σχεδίου τροποποιήσεων του Ν. 2939/2001 που αναρτήθηκε στη σελίδα του ΥΠΕΚΑ.

Ας ξεκινήσουμε με τη διαδικασία: δεν καταλαβαίνω γιατί to εν λόγω σχέδιο δεν αναρτήθηκε, όπως και τα υπόλοιπα, στο opengov.gr για ανοικτή και δημόσια διαβούλευση, αλλά αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ ως ανακοίνωση. Προφανώς δεν μπορεί να χρεώσει κάποιος μυστικοπάθεια, αλλά γιατί ακόμα δεν έχει αναρτηθεί στο opengov έτσι ώστε να μπορεί ο καθένας να διατυπώσει ανοικτά και δημόσια τις θέσεις του; Ελπίζω ότι σύντομα θα γίνει και αυτό, για να δοκιμάσουμε και τα αντανακλαστικά αλλά και τις πρακτικές δυνατότητες που έχουν οι πολυάριθμοι εμπλεκόμενοι φορείς να συνεισφέρουν. Ενδεικτικά αναφέρω ότι κατ' ελάχιστον θα πρέπει να περιμένουμε τις γνώμες της ΕΕΔΣΑ, του ΠΑΣΕΠΠΕ, των ΣΕΔΑ και του συνδέσμου αυτών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του Συντονιστικού των ΦοΔΣΑ, των περιβαλλοντικών ΜΚΟ κλπ.

Επι του περιεχομένου τώρα. Το στίγμα μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να συμπυκνωθεί ως εξής: θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο και διστακτικό - μικρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, μόνο που αυτή η κατεύθυνση δεν φαίνεται στο σχέδιο νόμου.

Το σχέδιο που προτείνεται μπορεί να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, γιατί δημιουργεί έναν πιο επιχειρησιακό χαρακτήρα σε ότι αφορά τον ΕΟΕΔΣΑΠ και διασφαλίζει σχετικούς πόρους για τις κρίσιμες λειτουργίες του. Υπενθυμίζω ότι μέχρι σήμερα ο εν λόγω φορέας ήταν ένα κουφάρι γεμάτο αρμοδιότητες και άδειο από οικονομικούς πόρους, επομένως δικαίως παρομοιάστηκε σαν αδειανό πουκάμισο από ανθρώπους του χώρου της ανακύκλωσης.

Σωστή επίσης είναι και η γενική κατεύθυνση για τη χρεώση των ΟΤΑ στη βάση της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει, με τιμή χρέωσης σε Ευρώ / τόνο αλλά και η πρόβλεψη του άρθρου 10 για την διαδικασία παρακράτησης των πόρων των ΟΤΑ, σε περίπτωση που δεν καταβάλλουν τα οφειλόμενα στους ΦοΔΣΑ.

Ωστόσο ας μου επιτραπεί να τονίσω ότι εδώ η πολιτεία έρχεται να νομοθετήσει το αυτονόητο και ουδέν πέραν αυτού. Πρώτον, υπάρχουν αρκετές περιοχές της χώρας όπως η Δυτική Μακεδονία, ο νομός Χανίων, η Ρόδος κ.α. όπου υπάρχει ήδη χρέωση των ΟΤΑ με βάση το τονάζ που στέλνουν προς τελική διάθεση. Επομένως, η αλλαγή του άρθρου 10 αφορά μόνο τους Συνδέσμους και κυρίως αυτούς της Αθήνας και θεσσαλονίκης. Δεύτερον, θα περίμενε κανείς να υιοθετηθεί μια πιο ριζοσπαστική εκδοχή που θα διευκολύνει την επεξεργασία, την ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών. Μια τέτοια εκδοχή θα μπορούσε να είναι είτε ένας γενικευμένος φόρος ταφής, όπως ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ή ακόμα και η πρόβλεψη στο σχέδιο νόμου για την τήρηση συγκεκριμένων κριτηρίων αποδοχής αποβλήτων προς ταφή (τα οποία βεβαίως θα μπορούσαν να περιληφθούν σε σχετική ΚΥΑ στη συνέχεια). Επιπλέον, δεν γίνεται καμία αναφορά στον πυρήνα κάθε σοβαρής προσπάθειας που έχει αποδεδειγμένα επιτύχει στην Ευρώπη και αυτός είναι η υιοθέτηση τιμολογιακών πολιτικών που θα συνδέουν την παραγωγή αποβλήτων από κάθε νοικοκυρίο με τη χρέωση του συγκεκριμένου νοικοκυριού, θα επιβραβεύουν το διαχωρισμό και την ανακύκλωση και θα "τιμωρούν" τη μετατροπή χρήσιμων υλικών σε απόβλητα. Χωρίς μια σαφή σηματοδότηση τέτοιου τύπου επερχόμενων αλλαγών, το άρθρο 10 του σχεδίου νόμου θυμίζει απλά ότι ζούμε σε μια χώρα όπου για το αυτονόητο χρειάζονται νόμοι...

Όσον αφορά στη διαδικασία παρακράτησης των πόρων που αποδεδειγμένα δεν έχουν καταβάλλει οι ΟΤΑ στους ΦοΔΣΑ, δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να απαιτείται υπουργική απόφαση για αυτό και δεν θεσμοθετείται μια αυτόματη διαδικασία παρακράτησης από τους ΚΑΠ, με σαφείς όρους και χωρίς περιθώρια καθυστερήσεων και διαπραγματεύσεων. Η αίσθησή μου είναι επίσης ότι το χρονικό διάστημα που δίνεται στους ΟΤΑ παραείναθι μεγάλο για να διευθετήσουν τις εκκρεμότητές τους.

Τέλος, επιτρέψτε μου να διατυπώσω την απορία μου για την μη ύπαρξη στο προτεινόμενο ΔΣ του ΕΟΕΔΣΑΠ εκπροσώπου του Συνδέσμου των ΣΕΔΑ. Νομίζω ότι πρόκειται για κάτι ανεξήγητο και χωρίς νόημα, εφόσον ουδείς, ούτε και το Υπουργείο προφανώς, αμφισβητεί την ουσιαστική συμβολή και τεχνογνωσία τους. αλλά και την εμπειρία που έχουν να βάλουν στο τραπέζι. Και αυτές τις απαραίτητες πλευρές, δεν μπορεί να τις καλύψει ουδείς άλλος από τους συμμετέχοντες σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, του ΣΕΒ και της ΚΕΔΚΕ περιλαμβανομένων. Κι επειδή ακούγεται συχνά το επιχείρημα ότι ο κρινόμενος (τα ΣΕΔΑ) δεν μπορεί να είναι και στο ΔΣ του κριτή. επιτρέψτε μου να πω ότι με μια τέτοια λογική δεν πρέπει να συμμετέχει και η ΚΕΔΚΕ, εφόσον σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία όλοι οι ΟΤΑ υποχρεούνται στην ανάπτυξη προγραμμάτων εναλλακτικής διαχείρισης.

Ελπίζω ότι με τις διαδικασίες διαβούλευσης το σχέδιο νόμου θα βελτιωθεί ουσιαστικά. Γιατί αν μείνει έτσι, τότε το πρώτο δείγμα γραφής του ΥΠΕΚΑ και της νέας υπουργού, σε ότι αφορά τη διαχείριση αποβλήτων, θα είναι χωρίς στίγμα αλλά και χωρίς πυξίδα. Και το τελυταίο που χρειάζεται η χώρα στα ζητήματα της διαχείρισης των αποβλήτων είναι η ατολμία και το business as usual. Από αυτά χορτάσαμε...