4/25/2010

ΑΠΕ, βιοαποδομησιμα και κοινή λογική (απούσα)

Τι συμβαίνει λοιπόν με το τελικό Σχέδιο Νόμου για τις ΑΠΕ και το βιοαποδομήσιμο κλάσμα;

Πέρα από την προφανή έλλειψη πολιτικής συνοχής στο ΥΠΕΚΑ που αποδεικνύει η παλινδρόμηση για το βιοαποδομήσιμο, υπάρχουν πολύ σοβαρά ερωτήματα.

Για ποιον άραγε λόγο εξαιρούνται από τις ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις ΑΠΕ όσες εγκαταστάσεις αξιοποιούν βιοαποδομήσιμο κλάσμα αστικών αποβλήτων, παρά το γεγονός ότι το τελευταίο περιλαμβάνεται ρητά στον ορισμό της βιομάζας τόσο στην ευρωπαΊκή νομοθεσία όσο και στον Ν. 3468/2006 για τις ΑΠΕ;

Καταλαβαίνει η Υπουργός ότι παρανομεί και αυθαιρετεί;

Καταλαβαίνει η Υπουργός και οι σύμβουλοί της ότι με αυτό τον τρόπο δεν επιδοτείται ούτε καν η αναερόβια επεξεργασία διαλεγμένου στην πηγή οργανικού, για την οποία πολλοί κόπτονται αλλά ουδείς θέλει πρακτικά να διευκολύνει;

Καταλαβαίνει η Υπουργός ότι όταν επιδοτείς μόνο τη αξιοποίηση βιοαερίου από ΧΥΤΑ, τότε ότι και να λες για εκτροπή των βιοαποδομήσιμων δίνεις κίνητρο ταφής, στους ΧΥΤΑ που έχουν ήδη χαμηλό κόστος;

Καταλαβαίνει κάποιος εκεί στο ΥΠΕΚΑ ότι όταν επιδοτούνται με τεράστια ποσά όλες οι μορφές ΑΠΕ, είναι αστείο να μην επιδοτείται η αξιοποίηση ενέργειας από το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των αστικών αποβλήτων;

Σκέφτεται κανείς εκεί στο ΥΠΕΚΑ ότι η επιδότηση που θα προκύψει σε ετήσια βάση θα είναι συγκριτικά ελάχιστη σε σχέση με τα τεράστια ποσά που δίνονται σε αιολική ενέργεια και φωτοβολταϊκά αλλά ταυτόχρονα αποφασιστική διευκόλυνση για τη δημιουργία εγκαταστάσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων;

Καταλαβαίνει έστω ένας εκεί στο ΥΠΕΚΑ ότι είναι τουλάχιστον απορίας άξιον να επιδοτούνται μορφές βιομάζας που βασίζονται στην εντατική καλλιέργεια των εδαφών, με τις γνωστές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να μην επιδοτείται η αξιοποίηση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αστικών αποβλήτων το οποίο:

Παράγεται σε συγκεκριμένες ποσότητες σε κάθε σπίτι
Συλλέγεται καθημερινά δωρεάν σε όλη τη χώρα
Οδηγείται σε προπιλεγμένες και ήδη υπάρχουσες υποδομές
Προκαλεί τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Με άλλα λόγια, εκεί που ψάχνει το ΥΠΕΚΑ να βρει βιομάζα και επιδοτεί επενδύσεις για την παραγωγή της και τη μεταφορά της σε κατάληλους σταθμούς αξιοποίησης (που θα κατασκευαστούν), αγνοούνται περίπου 1.500.000 τόνοι έτοιμη βιομάζα (βιοαποδομήσιμο κλάσμα αστικών αποβλήτων) σε ετήσια βάση.

Τι να πει κανείς; Το γράμμα για το κλείσμο των τελευταίων 300 χωματερών μας μάρανε, όταν η πολιτική που ακολουθείται κάνει τα πάντα για να ανοίξουν καινούριες (στις οποίες τουλάχιστον θα μπορεί να αξιοποιηθεί το βιοαέριο…)

Ατέλειωτη θλίψη και μόνο προκαλούν τα παραπάνω. Οι ελπίδες που συνόδευσαν την επιλογή της κ. Μπιρμπίλη στη συγκεκριμένη θέση αποδείκνύονται μάλλον φρούδες. Κα η ίδια μοιάζει να πάσχει από το σύνδρομο Σουφλιά: περιορισμένη και επιλεκτική ακοή...

ΑΠΕ και βιοαποδομήσιμο κλάσμα

Το θέμα συζητιέται πολύ τις τελευταίες ημέρες, ελπίζω και στο ΥΠΕΚΑ. Πρέπει όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων να καταλάβουν τι γίνεται και να παρέμβουν στο θέμα και πριν από όλα η ΕΕΔΣΑ. Ας ξεκινήσουμε με τις ακριβείς αναφορές των σχετικών θεσμικών κειμένων, ευρωπαϊκών και ελληνικών.

Οδηγία 2001/77 «για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας»
σημείο 8 στο προοίμιο, σελ. 1-2

“Οσάκις χρησιμοποιούν απόβλητα ως πηγές ενέργειας, τα κράτη μέλη οφείλουν να τηρούν την ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων. Η εφαρμογή της παρούσας οδηγίας γίνεται με την επιφύλαξη των ορισμών των παραρτημάτων του Συμβουλίου ΙΙ Α και ΙΙ Β της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1975, περί των στερεών αποβλήτων (9). Η υποστήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα πρέπει να είναι συμβατή με τους άλλους κοινοτικούς στόχους, ιδίως όσοναφορά την τήρηση των προτεραιοτήτων για τη διαχείριση των αποβλήτων. Γιατο λόγο αυτό, η καύση μη διαχωρισμένων δημοτικών αποβλήτων δεν θα πρέπει να προωθείται από ένα μελλοντικό σύστημα υποστήριξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην περίπτωση που μια τέτοια προώθηση θα υπέσκαπτε την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων”

Άρθρο 2 «Ορισμοί» σελ. 3

«βιομάζα: το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των προϊόντων, αποβλήτων και υπολειμμάτων που προέρχονται από τη γεωργία (συμπεριλαμβανομένων των φυτικών και των ζωικών ουσιών), τη δασοκομία και τις συναφείς βιομηχανίες, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων»

Οδηγία 2009/28 «σχετικά με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθη κατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ»

Άρθρο 2 «Ορισμοί» σελ. 27

«βιομάζα»: το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, αποβλήτων και καταλοίπων βιολογικής προέλευσης από τη γεωργία (συμπεριλαμβανομένων των φυτικών και των ζωικών ουσιών), τη δασοκομία και τους συναφείς κλάδους, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των βιομηχανικών αποβλήτων και των οικιακών απορριμμάτων

Νόμος 3468/2006 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις»

Άρθρο 2 «Ορισμοί» σελ. 1-2

«7. Βιοκαύσιμο: Το υγρό ή αέριο καύσιμο που παράγεται από βιομάζα και ειδικότερα…

8. Βιομάζα: Το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα προϊόντων, αποβλήτων και καταλοίπων που προέρχονται από τις γεωργικές, συμπεριλαμβανομένων φυτικών και ζωικών ουσιών, τις δασοκομικές και τις συναφείς βιομηχανικές δραστηριότητες, καθώς και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα βιομηχανικών αποβλήτων και αστικών λυμάτων και απορριμμάτων

Άρθρο 15 «Έκδοση εγγυήσεων προέλευσης»

«3. Αν η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται με αξιοποίηση Βιομάζας, οι Εγγυήσεις Προέλευσης εκδίδονται μόνο για το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που αντιστοιχεί στο βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα που ορίζεται στην παράγραφο 8 του άρθρου 2.»

Σχέδιο Νόμου «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής»

Άρθρο 12 «Λοιπές Διατάξεις»

«5. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 7 του άρθρου 2 του ν.3468/2006 αντικαθίσταται ως εξής:
«7. Βιοκαύσιμο: Το υγρό, αέριο ή στερεό καύσιμο που παράγεται από βιομάζα και ειδικότερα:»»

Άρθρο 5 «Ορθολογικοποίηση της τιμολόγησης ενέργειας που παράγεται από σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α.»

Στον πίνακα με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα (στοιχεία θ-ια) αναγράφεται ρητά ότι από τις τιμές αυτές εξαιρείται το βιοαποδομήσιμο κλάσμα των αστικών αποβλήτων.

Άρθρο 15 «Μεταβατικές διατάξεις»

«…
6. Μέχρι την έκδοση της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση:

δ) η εξέταση νέων αιτήσεων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα, στην οποία δεν περιλαμβάνεται το βιοαπαδομήσιμο κλάσμα αστικών αποβλήτων.»

Συνέχεια στο επόμενο κείμενο για τα σχόλια μου

ΦοΔΣΑ και ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ

Το σχέδιο νόμου με την ονομασία «Καλλικράτης» ήδη απασχολεί και θα απασχολήσει ακόμα περισσότερο την ελληνική κοινωνία μετά την δημοσίευση του χάρτη των συνενώσεων, την επόμενη εβδομάδα. Θα αντισταθώ στον πειρασμό για μια γενικότερη κριτική, γιατί θέλω να αναδείξω μόνο μία συγκεκριμένη πλευρά που αφορά άμεσα τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.

Πρόκειται για τις ρυθμίσεις σχετικά με τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Αυτές περιλαμβάνονται στα άρθρα 104 και τα συναφή 210 & 211. Στο άρθρο 104 προβλεέπεται η συγκρότηση ενός Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) σε κάθε περιφέρεια της χώρας. Ο ΦοΔΣΑ αυτός προβλέπεται να έχει τη μορφή ενιαίου συνδέσμου (ΝΠΔΔ), στον οποίο θα συμμετέχουν υποχρεωτικά όλοι οι δήμοι της περιφέρειας. Οι σύνδεσμοι και οι ανώνυμες εταιρείες που έχουν ήδη συσταθεί ως φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦοΔΣΑ), υποκαθίστανται απ’ αυτόν. Οι μεν σύνδεσμοι συγχωνεύονται οι δε ανώνυμες εταιρείες λύονται.

Είναι προφανές ότι μια τέτοια διάταξη ενέχει σημαντικούς κινδύνους για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη της την ιστορικά διαμορφωμένη πραγματικότητα στην Ελλάδα.

Η δημιουργία περιφερειακών φορέων δεν είναι από μόνη της κακή, θα ήταν όμως πολύ πιο πρακτική και εύχρηστη αν είχε γίνει 10-15 έτη πριν. Στη σημερινή κατάσταση όμως, όταν έχουν δημιουργηθεί δεκάδες φορείς διαχείρισης, αρκετοί εκ των οποίων φέρουν σημαντική τεχνογνωσία και αποδεδειγμένη ικανότητα υλοποίησης έργων, η χάραξη του χάρτη των ΦοΔΣΑ από μηδενική βάση, με ισοπεδωτικό τρόπο σε κάθε Περιφέρεια, είναι άστοχη. Και τέλος πάντων, εκεί στο Υπουργείο Εσωτερικών δεν υπάρχει κανείς που να σκεφτεί ότι για ένα τόσο σοβαρό θέμα θα μπορούσε να γίνει και μια διαβούλευση με τους καθ’ ύλην αρμόδιους ΦοΔΣΑ και να ανταλλαγούν κάποιες ιδέες;

Αν όπως η ενιαία και ισοπεδωτική αντιμετώπιση της υφιστάμενης κατάστασης είναι άστοχη, τότε η κατ’ αποκλειστικότητα δημιουργία Συνδέσμων ΟΤΑ είναι τραγική! Πρώτον, διότι αναγκάζει σε διάλυση όλους τους ΦοΔΣΑ που πραγματικά δουλεύουν σήμερα. Δεύτερον, διότι εξουδετερώνει τις δυνατότητες απεμπλοκής από τη γραφειοκρατία που μέχρι σήμερα υπήρχαν με το καθεστώς των ειδικού τύπου ΑΕ. Τρίτον, διότι φανερώνει άγνοια των πραγματικών δεδομένων στη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Και τέταρτον, διότι αποδεικνύει ότι ο στείρος, γραφειοκρατικός και μονοδιάστατος τρόπος αντίληψης του τι είναι «δημόσιος τομέας» έχει βαθιές ρίζες ακόμα και στις πιο εκσυγχρονιστικές προσπάθειες.

Δεν αντέχουμε ένα πισωγύρισμα είκοσι ετών και βάλε - η υλοποίηση των προβλέψεων τωνεν λόγω άρθρων, λυπάμαι που το γράφω, μας οδηγεί ξανά στη εποχή των χωματερών φού κυριολεκτικά ξεπαστρεύει κάθε γόνιμη προσπάθεια δημιουργίας ευέλικτων και αποτελεσματικών δομών.
Πρέπει να υποστηρίξουμε όλοι τις θέσεις του Δικτύου των ΦοΔΣΑ και να κάνουμε ότι μπορούμε για να αλλάξουν οι εν λόγω ρυθμίσεις. Περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα του Δικτύου ΦοΔΣΑ (http://www.dyfodisa.gr/) στο tab «Καλλικράτης».

Μια νέα αρχή - 25/4/2010

Έχω δεχτεί πολλά τηλεφωνήματα το τελευταίο διάστημα τα οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μου θέτουν το ακόλουθο ερώτημα: γιατί άραγε δεν γράφω τόσο τακτικά στο blog μου πλέον? Η αλήθεια είναι ότι έχω να γράψω σχεδόν 3 μήνες. Η αλήθεια είναι ότι σε αυτούς τους τρεις μήνες θα μπορούσα να γράφω 3-4 κομμάτια την ημέρα, μιας και ήταν μήνες συμπυκνωμένου ιστορικού χρόνου, με μεγάλη ταχύτητα στις εξελίξεις και γεγονότα που θα τα θυμόμαστε ως σημεία καμπής της ιστορίας.

Είναι όμως αλήθεια ότι σε αυτούς τους τρεις μήνες βίωσα και ακόμα βιώνω το «σοκ και δέος» που σχεδόν όλοι μας νιώθουμε μπροστά σε όσα γίνονται. Αν η τακτική των κυβερνώντων ήταν αυτή ακριβώς, να μας προκαλέσουν «σοκ και δέος» τα έχουν καταφέρει.

Είναι ακόμα αλήθεια ότι η αίσθηση πως το μέλλον έρχεται σαν οδοστρωτήρας καταπάνω σου, χωρίς να έχεις κάποια σοβαρή δυνατότητα να αντιδράσεις, παγώνει κάθε δημιουργική διάθεση και κάθε εποικοδομητική δραστηριότητα. Κι αυτό γιατί το ένστικτο της επιβίωσης γίνεται κυρίαρχο και σκεπάζει σαν μαύρο πέπλο κάθε άλλη δυνατότητα εξέλιξης και δημιουργικής παρέμβασης, από τις εκατοντάδες που έτσι κι αλλιώς ανοίγονται κάθε στιγμή μπροστά μας.

Τους τελευταίους μήνες η καθημερινότητα μου έχει γίνει μια ατέλειωτη μάχη για τα αυτονόητα. Και είναι τόσο κουραστικό και μίζερο να κολυμπάς στα στάσιμα νερά μιας χώρας και ενός δημόσιου τομέα που φοβάται κάθε αλλαγή και τρέμει στην ιδέα του ρίσκου…

Όλα όμως έχουν ένα τέλος και κάθε τέλος είναι και μια καινούρια αρχή. Έτσι ακριβώς είναι η Κυριακή 25 Απριλίου για μένα. Τέλος στο πάγωμα και το «σοκ και δέος» - Αρχή για μια νέα πορεία στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται. Πιο δύσκολη, από κάθε άποψη, αλλά και πιο γόνιμη αφού η κρίση είναι το βασίλειο της δημιουργίας, όπως περίπου έλεγε ο Μαρξ.

Χρειαζόμαστε όλοι μια νέα αρχή δημιουργικής σκέψης και παρέμβασης, γιατί αλλιώς κινδυνεύουμε στα σοβαρά να κυριαρχήσουν τα ταπεινότερα ανθρώπινα ένστικτα και ο κοινωνικός κανιβαλλισμός. Κινδυνεύουμε ο πολιτικός αμοραλισμός και ο τόσο βαρετός αυτισμός των πολιτικών πάνελ να ενσωματωθούν στον όρκο που δίνουν οι βουλευτές όταν εκλέγονται. Χρειάζεται να μιλήσουμε περισσότερο, να φωνάξουμε και κυρίως να δράσουμε αναδεικνύοντας ότι σε κάθε μονόδρομο υπάρχουν δεκάδες παρακάμψεις και διασταυρώσεις. Χρειάζεται να ακουστεί ότι η κρίση μπορεί και πρέπει να είναι ταφόπετρα για παλιές συνήθειες και νοοτροπίες, μπορεί όμως και να συνθλίψει κάθε προσπάθεια ανανέωσης αυτής της τόσο βαλτωμένης χώρας.

Δεν μπορεί κανείς να δώσει εγγύηση για το τι ακριβώς θα γίνει αν οι άνθρωποι που σιωπούν από φόβο και δέος αποφασίσουν να μιλήσουν, δημιουργώντας μια νέα κοινωνική και πολιτική Βαβέλ που με το χρόνο θα καταλήξει σε νέα μοτίβα συνεννόησης. Μπορούμε όμως με ακρίβεια να προβλέψουμε ότι αν δε γίνει κάτι τέτοιο, τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα.

Άλλωστε νομίζω ότι με όλα όσα γίνονται γύρω μας, ο Σίσσυφος πρέπει να γίνει εθνικό σύμβολο: μόλις τώρα η πέτρα κύλησε πίσω και το βασανιστικό σπρώξιμο αρχίζει πάλι.
Ας ξεκινήσουμε πιάνοντας ξανά ο καθένας το δικό βράχο και ας ξανασκεφτούμε που ακριβώς θέλουμε να τον πάμε. Αν μη τι άλλο, το χρωστάμε όλοι σε όλους αλλά και ο καθένας στον άλλο.

Θα σας παρακαλούσα αν το παραπάνω κείμενο σας αφήνει μια νότα αισιοδοξίας να το κυκλοφορήσετε – η αισιοδοξία είναι άκρως μεταδοτική, όπως ακριβώς και η κατάθλιψη…